Συνέντευξη στην εκπαιδευτικό Μαρία Σαμουρκασίδου

Την άκουσα για πρώτη φορά το περασμένο καλοκαίρι στη Σύρο, όταν ακόμα δεν κοιτούσαμε το ρολόι μας βιαστικά, για να αποχαιρετήσουμε το ηλιοβασίλεμα πριν βυθιστεί στη θάλασσα του Αιγαίου ,χωρίς χρονικούς περιορισμούς. Η Χρυσούλα Κεχαγιόγλου είναι ένα μελωδικό παράδειγμα σεβασμού και εμπιστοσύνης σε αυτό που ονομάζουμε μουσική παιδεία. Είναι ιδρυτικό μέλος του συγκροτήματος «Chrysoula K. & Púrpura» και έχει συμμετάσχει σε διάφορα σχήματα ποικίλης μουσικής, με σημαντικότερα τους «Ιέρνις-Συγκρότημα Παραδοσιακής Κέλτικης Μουσικής», και την «Απόδημη Κομπανία-Συγκρότημα Παραδοσιακής και Ρεμπέτικης Μουσικής». Έχει στο ενεργητικό της συνεργασίες με πολύ γνωστούς καλλιτέχνες, συμμετοχές σε φεστιβάλ σε όλη την Ελλάδα, αλλά και σε διεθνείς διοργανώσεις ανά τον κόσμο. Όσο ταξιδεύει όμως λόγω της μουσικής, τόσο περισσότερο αγαπά τις ρίζες της, όπως δηλώνει χαρακτηριστικά η ίδια στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Vaterlo. Η Χρυσούλα Κεχαγιόγλου, με τον μεστό και ξεχωριστό της λόγο , αναφέρει μεταξύ άλλων πως αν βγει κάτι θετικό από όλο αυτό που συμβαίνει γύρω μας, θα βγει γιατί το επιλέξαμε συνειδητά: επιλέξαμε να μη χάσουμε την ανθρωπιά μας.

Ποια ήταν η αφορμή για τη δημιουργία του συγκροτήματος Púrpura και με ποιο κριτήριο επιλέχτηκε το συγκεκριμένο όνομα;

Αφορμή στάθηκε η κυκλοφορία του πρώτου προσωπικού δίσκου μου “Σα Φυλαχτό”, το 2014. Θεώρησα ότι οφείλω να προωθήσω αυτήν την πρώτη δουλειά αλλά και το υπόλοιπο δισκογραφικό υλικό μου όσο καλύτερα γίνεται, φτιάχνοντας ένα σχήμα που θα μπορούσε να “ταιριάξει” στα διαφορετικά πράγματα που είχα κάνει ως τότε. Θέλησα να αποτελείται μόνο από γυναίκες, επειδή παρατήρησα ότι γινόταν κατά κόρον στο εξωτερικό αλλά εδώ όχι, ενώ στην Ελλάδα πια οι γυναίκες άνθιζαν σε διάφορα είδη της μουσικής, ειδικά αυτά που ενδιαφέρουν εμένα… Η αλήθεια είναι ότι το είδα και λίγο σαν απάντηση σε αυτούς που θεωρούν ότι οι γυναίκες δε μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους. Επέλεξα τα μέλη να μην είναι φίλες μου, πλήρωσα τις πρόβες τους και εκείνες μου το ανταπέδωσαν δουλεύοντας γρήγορα, τίμια και με αφοσίωση. Μετά από 6 χρόνια ζωής, το σχήμα μοιάζει περισσότερο με οικογένεια… Το όνομα ήθελα να θυμίζει ντοπιολαλιά και ταυτόχρονα να είναι λατινικό στη γραφή, επειδή από την αρχή είχα στο νου μου εμφανίσεις στο εξωτερικό- η Έφη Ζαϊτίδου βρήκε τη λέξη “Púrpura”, που έχει τη ρίζα της στη λέξη “πορφύρα” και σημαίνει το βαθύ κόκκινο, που πλησιάζει το μωβ (από εκεί προκύπτει και η λέξη “purple”), μου άρεσε και την υιοθέτησα ως όνομα.

Η μουσική κατά γενική ομολογία είναι μία. Εσείς βέβαια έχετε καταφέρει να ερμηνεύσετε διάφορα είδη μουσικής. Πού εστιάζεται περισσότερο η Χρυσούλα Κεχαγιόγλου;

Γενικότερα, δε με ενδιαφέρει να εστιάσω σε κάποιο μουσικό είδος, απλά αποφεύγω να ερμηνεύω τραγούδια τα οποία δε θα ακουστούν καλά λόγω της αισθητικής μου και την ιδιοσυγκρασίας της φωνής μου. Αγαπώ πολύ τις παραδοσιακές μουσικές (και τις πιο καινούριες που έχουν ρίζα στην παράδοση) και συνήθως κινούμαι προς τα εκεί. Έχω τραγουδήσει τραγούδια από όλη την Ελλάδα, κέλτικα, αμερικάνικα folk, πορτογαλέζικα, λιβανέζικα, αργεντίνικα τραγούδια, ότι μου τράβηξε κάποια στιγμή το ενδιαφέρον το δοκίμασα. Αγαπώ πολύ και είδη πιο “άγρια”, όπως το ροκ, το πανκ, η ηλεκτρονική μουσική, αλλά θεωρώ ότι δε μπορώ να τα τραγουδήσω το ίδιο καλά, οπότε δεν τα αγγίζω ή πειραματίζομαι μαζί τους επιλεκτικά, όταν βρίσκω συνεργάτες που μπορούν να με καθοδηγήσουν ώστε να μην τα “μαγαρίσω” που λέμε στο χωριό μου, δηλαδή να μην τα προσβάλλω.

Πώς κρίνετε τη σημερινή μουσική παιδεία και κατά πόσο θεωρείτε ότι ο ρόλος της παράδοσής μας έχει παραγκωνιστεί;

Η παράδοση και οι ρίζες μας παίζουν μεγαλύτερο ρόλο από ποτέ στη σύγχρονη ελληνική μουσική σκηνή. Είμαι μεγάλη θαυμάστρια της ιδέας των μουσικών σχολείων και θεωρώ ότι έχουν παίξει τεράστιο ρόλο και στο να φέρουν τους έφηβους σε επαφή με τις τοπικές μουσικές μας, αλλά και στο να μην αφήσουν να γίνει η παράδοση μια μουσειακή, νεκρή γλώσσα. Παρόλα αυτά, η μουσική παιδεία, όπως κάθε μορφή παιδείας στην Ελλάδα εδώ και χρόνια, νοσεί βαθιά. Την έχουμε αφήσει κυρίως στα χέρια της τηλεόρασης και μάλιστα της ιδιωτικής. Θα έπρεπε οι τέχνες να είναι βασικά μαθήματα στο σχολείο, να αποκαλύπτεται στα παιδιά από νωρίς η σπουδαιότητα της ελεύθερης έκφρασης, της συνεργασίας, την ομορφιά του να βρίσκει κανείς τη θέση που του αρμόζει σε μια ομάδα και να συμμετέχει σε ένα εγχείρημα που ξεπερνά τον ίδιο. Αυτά έπρεπε να μαθαίνουμε στο σχολείο, όχι νοητικές πληροφορίες που οποιαδήποτε στιγμή βρίσκεις στο διαδίκτυο, σε βιβλία, στα ΜΜΕ.

Μιλήστε μας για την Ομάδα Καβάφη.

Η Ομάδα Καβάφη είναι ένα εξαιρετικό δείγμα του πόσο μακρυά μπορεί να φτάσει μια μικροκοινωνία (γιατί περί αυτού πρόκειται, περί ενός θαυμαστού οικοσυστήματος!), όταν όλα τα μέλη της υποστηρίξουν έναν κοινό στόχο. Το στόχο έθεσε πρώτος ο επικεφαλής της ομάδας, Μπάμπης Κουλούρας. Μας έπεισε για το πόσο θέλει να ταξιδέψει τον Καβάφη στα πέρατα της γης κι εμείς ακολουθήσαμε, στηρίξαμε και τελικά καταλάβαμε πόσο μας ενδιαφέρει και εμάς το ίδιο πράγμα: να πάμε, με όχημα τον παγκόσμιο αυτό ποιητή, πολλά βήματα μακρύτερα. Εμείς οι ίδιοι, πια, ως αντιπρόσωποι αυτού του μικρού, θαυμαστού νησιού και ως μονάδες. Όσο περισσότερο νιώθει κανείς ότι δεν υπάρχει όριο στο πόσο μακρυά μπορεί να πάει, τόσο περισσότερο αγαπάει την αφετηρία του. Εγώ αυτό βίωσα. Όσο ταξιδεύω λόγω της μουσικής, τόσο περισσότερο αγαπώ τη ρίζα μου.

Οι Έλληνες έμαθαν στα δύσκολα τα τελευταία χρόνια. Πιστεύετε πως βγήκε κάτι θετικό μέσα από αυτή τη δυσκολία;

Πολύ φοβάμαι ότι, μόλις νιώσαμε ότι κάπως μπορούμε να επιβιώνουμε στα δύσκολα μέσα στην κρίση, ήρθαν τα δυσκολότερα σε συσκευασία πανδημίας! Δεν είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι οι δυσκολίες κάνουν τους ανθρώπους καλύτερους. Για μένα το να είσαι “καλός” σημαίνει να είσαι λειτουργικός, να μην κάνεις δύσκολη τη ζωή των άλλων, να απλώνεις αυθόρμητα το χέρι για να πάρεις αλλά και για να ζητήσεις βοήθεια, να έχεις στο νου σου ότι εκεί που πατάς θα πατήσουν κι άλλοι και να κρατάς τον τόπο μέσα κι έξω σου καθαρό. Αν βγει κάτι θετικό από αυτή την παράνοια, θα βγει γιατί το επιλέξαμε συνειδητά: επιλέξαμε να μη χάσουμε την ανθρωπιά μας, επιλέξαμε να μην είμαστε γελοίοι και εγωιστές, επιλέξαμε να ζούμε όλοι μαζί. Αν δεν το επιλέξουμε, θα έχουμε την κοινωνία, την πολιτική κατάσταση και τις δυσκολίες που μας αναλογούν. Έτσι γίνεται πάντα, ο κόσμος δεν είναι κάτι που φτιάχνεται ερήμην μας. Και εδώ δε μιλώ καθόλου για γελοιότητες του τύπου “ατομική ευθύνη” και λοιπά γραφικά. Εννοώ ότι αν θέλουμε μια καλύτερη συνθήκη, δε θα βρεθεί κανείς να μας τη χαρίσει αν δεν την απαιτήσουμε ομαδικά. Όπως και να ‘χει, ακόμα κι αν ο κόσμος φτιάχνεται ερήμην μας, εγώ επιλέγω να ζω σα να είμαι βασικό στοιχείο του που μπορεί να ανατρέψει τα πάντα.

Ποιο είναι το απόφθεγμα  που σας ταιριάζει στη ζωή σας;

“Δεν υπάρχει δρόμος για την ελευθερία, η ελευθερία είν’ ο δρόμος μου”. Αγαπημένος στίχος του συγκροτήματος “Αέρα Πατέρα”.

Από  τα εξής τρία, τι σας φοβίζει περισσότερο: η αποτυχία, η μοναξιά ή ο θάνατος;

Από μικρή δε μπορώ να συλλάβω την έννοια του θανάτου. Όταν κάποιος κοντινός μου πεθαίνει, δεν καταλαβαίνω πού πάει, καταλαβαίνω μόνο ότι μου λείπει, σα να έφυγε για πολύ καιρό. Με φοβίζει η φθορά, όμως. Και η μοναξιά και η αποτυχία είναι φθορά για τους ανθρώπους του πολιτισμού μας, που μεγάλωσαν με την ιδέα ότι είναι κατάρα να είσαι μόνος, ότι είναι κατάρα να μη σε γνωρίζουν. Έχω και τα δύο σύνδρομα, με τρομάζει η ιδέα να είμαι μόνη και χαμένη σε μια κοινωνία για την οποία δεν έχω σημασία, αλλά έχω κάνει πολύ ψυχοθεραπεία, έχω από κοντά τους φίλους και την οικογένειά μου και κάνω ότι μπορώ για να μάθω να τα χειρίζομαι πριν να είναι αργά. Αν δεν τα καταφέρω, δεν πειράζει. Δεν είμαι αυστηρή με τον εαυτό μου, αποφάσισα πριν πολλά χρόνια ότι, όπως αρνούμαι τη σκληρή κριτική των άλλων, αρνούμαι και τη σκληρή κριτική του ίδιου μου του εαυτού. Κάνω ότι καλύτερο μπορώ και αυτό μου είναι αρκετό.

Δράττομαι της ευκαιρίας από τα τελευταία δυσάρεστα γεγονότα στο χώρο του θεάτρου και της μουσικής. Πόσο επηρεάζουν όλα αυτά τους υπόλοιπους καλλιτέχνες; Σας αφήνει αμέτοχους;

Αναφέρεστε, φαντάζομαι, στις καταγγελίες για κακοποίηση όλων των ειδών που προέκυψαν τελευταία στο χώρο του αθλητισμού και της τέχνης… Υποθέτω ότι καθένας επηρεάζεται διαφορετικά, ανάλογα με τα βιώματά του, είτε είναι καλλιτέχνης είτε όχι. Εγώ, γενικά, δε μένω αμέτοχη μπροστά στη βία. Την έχω βιώσει ως κατάχρηση εξουσίας περισσότερο και όχι τόσο σεξουαλικά (αν εξαιρέσει κανείς τα άπειρα, χονδροειδή αστεία που αντιμετωπίζει οποιαδήποτε γυναίκα στη ζωή της). Έχω την τύχη, όμως, να έχω μεγαλώσει σε μια οικογένεια όπου το φύλο δεν καθόριζε τι επιτρέπεται να κάνεις. Η οικογένειά μου δε δίνει πολύ βάση στη γνώμη του κόσμου, παρόλα αυτά έχουμε έναν μεγάλο κύκλο ανθρώπων που μας αγαπούν και που τους αγαπάμε. Είχα την τύχη, με λίγα λόγια, να δω στην πράξη ότι το να είσαι ο εαυτός σου δε σημαίνει ότι δε μπορείς να είσαι πολύ αγαπητός και επιτυχημένος. Έτσι, έχω τα αντανακλαστικά να αντιδράσω όταν κάποιος προσπαθεί να με πείσει ότι είναι ανώτερός μου, ότι πρέπει να του κάνω χάρες για να με προωθήσει και λοιπές αηδιαστικές πρακτικές που συνηθίζονται σε όλα τα επαγγέλματα. Αντιδρώ άμεσα και έντονα, είτε η κακοποίηση αφορά εμένα, είτε τους γύρω μου. Συμβολικά, αυτό που μου έρχεται στο μυαλό είναι ότι κανένας δεν πρέπει να στέκεται σαν τιμωρημένος στο βάθος της τάξης επειδή ο δάσκαλος αυθαιρετεί.

INFO

Οι φωτογραφίες της συνέντευξης είναι από την Αθηνά Λαμπίρη, την οποία και ευχαριστούμε θερμά!